• ważniejsze publikacje

• spolszczenia i antologie

• wydania obcojęzyczne

• książki czytane

• recenzje

• zapowiedzi

Kiedy umiera człowiek, nic już na świecie nie jest takie samo. Nawet jeśli człowiek ma ledwie siedem lat jak Michał - jeden z bohaterów powieści Anny Onichimowskiej Hera moja miłość. Pewnego dnia zabrakło małego obrońcy kretów, który wyrzucał truciznę zakładaną przez matkę albo włączał bateryjki z odstraszaczy, a z przydomowego ogródka zniknął kopczyki ziemi. Pod trawą leżały poskręcane ciałka zwierzątek. Jacek dobrze wiedział, że patrząc przez okno, widzi kreci cmentarz, i wtedy potrafił zapłakać. Z tęsknoty za Michałkiem.

Jacek Niwicki - siedemnastoletni licealista - popalał marihuanę (heroina pojawiła się później). Jednego skręta zabrał mu młodszy brat i doszło do tragedii. Michał pod wpływem narkotyku powiesił się. Czyżbyśmy więc mieli kolejną książkę o tragedii młodych narkomanów? Bogaci rodzice, wciąż zabiegający o pomnożenie dóbr, nie mają czasu dla własnego dziecka i następuje życiowa klęska. Takie wrażenie pogłębia wydawca i sama autorka. Na okładce czytamy, że jest to wstrząsająca opowieść "dla młodzieży i rodziców nie zawsze poświęcających wystarczająco dużo uwagi swoim dzieciom". Anna Onichimowska z kolei informuje, iż opisana historia zdarzyła się naprawdę i wspomnienie o niej nie daje jej zaznać spokoju - sygnalizuje zatem tylko poziom zdarzeń.

Hera moja miłość (swoją drogą, dlaczego brakuje przecinka w tytule?) to książka znacznie głębsza, niż sugeruje się potencialnym odbiorcom. Przede wszystkim uświadamia, że w życiu nie sprawdzają się proste recepty. Nie wystarczy poświęcać dzieciom więcej czasu, by ustrzec je przed złem. Można bardzo długo siedzieć razem i w milczeniu odgradzać się od siebie murem. Jacek uważał, że mama jego kolegi Grześka miala te cechy, których brakowało jego matce. Inteligencja i zaradność syna napawała ją dumą, robiła mu kanapki, martwiła się bladością i przepracowaniem, ale śmierć dziecka z przedawkowania amfetaminy była dla niej szokiem. Nie zdawała sobie sprawy, że Grzesiek bierze.

Po to, żeby zrozumieć drugiego człowieka - przypomina nam powieść Anny Onichimowskiej - najpierw trzeba zrozumieć samego siebie. Dopiero potem można nauczyć się patrzec?, słuchać i właściwie reagować. A jak mieli uchronić Jacka przed narkotykami odgradzający się od świata muzyką i sięgający po alkohol ojciec, odpalająca papierosa od papierosa matka i zarabiająca z dala od własnego domu Natasza, która nie potrafiła obejść się bez telewizyjnych seriali. Wszyscy byli uzależnieni. Bo uzależniają nie tylko narkotyki, ale potępiamy wyłącznie narkomanów.

Niwiccy i Natasza szukali coraz to nowych zajęć, żeby zapełnić pustkę, nie zastanawiać się nad sensem własnego życia i nie rozmawiać. Rozmowa wymaga myślenia i słuchania. W domu Niwickich nikt nie rozmawiał. Nawet o zmarłym. Ale to włagnie nieobecny Michałek wpłynął na życie najbliższych. "Wraz z odejściem Michałka mój świat rozpadł się jak skorupka jajka: na to, co było, i to, czego już nie będzie". Tak mówi Jacek, szamoczący się z poczuciem winy za śmierć brata.

Śmierć małego chłopca na wszystkich podziałała oczyszczająco. Natasza nie chciała już pieniędzy, wróciła na Ukrainę do synka, wiedząc, że ważnych spraw nie wolno odkładać na później. Rodzice Jacka zdecydowali się na separację - wcześniej nawet by nie pomyśIeli, że ich życie nie jest doskonałe. Matka znalazła w sobie dość odwagi, by przyznać się do klęski, ojciec otoczył opieką syna. Teraz obaj będą walczyli ze swoimi nałogami. Michałek odniósł zwycięstwo. Moim zdaniem to jest największa wartość powieści Anny Onichimowskiej - uświadomienie, że skoro raz człowiek zaistniał na świecie, to już na zawsze staje się jego częścią, nawet gdy fizycznie odchodzi.

Książka dzieli się na dwie części. W pierwszej (kończy się śmiercią Michałka) narrator zręcznie zapoznaje nas z głównymi bohaterami. Oglądamy ich dokumenty tożsamości. Wiek, wzrost, stan cywilny. Podstawowe dane. Najłatwiejsza do zdobycia wiedza na temat drugiego człowieka. Psychika postaci jest ledwie zarysowana (zwłaszcza rodziców). Nie znamy motywów, jakie kierują postępowaniem bohaterów. Czysty behawioryzm. W drugiej części narratorem staje się Jacek i tu pojawiają się elementy introspekcji. Dwa sposoby narracji, dwa sposoby poznawania ludzi. Obyśmy tylko chcieli ich poznawać, bo niezrozumiani wpadają w czarne dziury i przypominają krety. Łączy ich strach przed światłem i konieczność przystosowania się do życia w ciemnościach.

Nowe Książki 4/2003

 

---

książka >