• ważniejsze publikacje

• spolszczenia i antologie

• wydania obcojęzyczne

• książki czytane

• recenzje

• zapowiedzi

Anna Onichimowska, absolwentka warszawskiej polonistyki, zadebiutowała wierszami dla dorosłych w 1976 roku. Cztery lata później ukazał się jej pierwszy tomik dla dzieci "Gdybym miał konia", nagrodzony przez Polskie Towarzystwo Wydawców Książek. Onichimowska pisze wiersze i prozę. Wydała kilkanaście książek dla młodego czytelnika, w tym w ostatnich latach dwie powieści dla starszej młodzieży ("Samotne wyspy i storczyk", 1994 oraz "Żegnaj na zawsze", 1996). Opracowała kilka antologii poetyckich, m.in. - wraz z Ewą Prządką - piękną "Księgę domu. Wybór wierszy rodzinnych". Jest autorką około 20 scenariuszy teatralnych dla dzieci. Współpracuje z telewizją i Teatrem Polskiego Radia. Społecznie natomiast prezesuje Fundacji Świat Dziecka oraz przewodniczy polskiej sekcji IBBY - Stowarzyszeniu Przyjaciół Książki dla Młodych.

Biografia literacka Anny Onichimowskiej dowodzi wielostronności jej warsztatu literackiego i tego, że precyzyjnie włada ona słowem. Swobodnie operuje tworzywem literackim w obrębie różnych języków kultury (literatura, teatr, mass media). Nagradzano jej słuchowiska, sztuki teatralne, wiersze i prozę. Mnie najbardziej podobają się opowiadania Onichimowskiej dla najmłodszych czytelników.

Właśnie Oficyna Wydawnicza "Rytm" wydała zbiór opowiadań Anny Onichimowskiej zatytułowany "Najwyższa góra świata". Składa się on z 9 tekstów, z których kilka już wcześniej dostrzegły różne gremia konkursowych jurorów: opowiadanie "Będę dzielna" nagrodzone zostało w literackim konkursie MAW (1985), "Warkoczyk" - w nieco innej wersji - otrzymał nagrodę w konkursie literackim im. Czesława Janczarskiego (1987), "Dalej niż na wakacje" - w konkursie ZAiKS im. Jana Brzechwy (1992).

"Najwyższa góra świata" jest świetną książką. Opowiadania są mądre. Ich dziecięcy narrator ani przez chwilę nie fałszuje. Ta prawda narracji, w którą wpisane są - w bardzo stonowany sposób - dziecięce emocje: wołanie o miłość i przyjaźń, o akceptację i należne miejsce w życiu dorosłych, jest wielką wartością znakomitych opowiadań Onichimowskiej. Ta proza ma swój rytm i dorosły czytelnik też mu się poddaje.

Teksty z tomu "Najwyższa góra świata" mówią o sprawach ważnych i poważnych, np. o śmierci bliskiej osoby ("Dalej niż na wakacje"). Pokazują porażki emocjonalne dzieci i ich samotność (np. "Małgosia"). Mówią o potrzebie tolerancji ("Warkoczyk"), egoizmie ("Mam wszystko") i o wielkich próbach charakteru, przed którymi dorośli stawiają dziecko ("Będę dzielna") bądź które podejmuje ono samo, by udowodnić rzeczy ważne sobie i innym (opowiadanie tytułowe). Autorka trafnie kreśli postacie pozytywne opowiadań, zarówno dziecięce jak i dorosłe. Są one mądre, ciekawe psychologicznie, wrażliwe i dzielne, choć czasem smutne, często - samotne. Negatywni bohaterowie opowiadań to raczej pewne typy charakterów. Oto nerwowa matka Irki zajęta przede wszystkim sobą, wyraźnie nie lubi córki, nie ma dla niej ni odrobiny ciepła i cierpliwości ("Małgosia"). Rodzice Bogusia ("Walizka") traktują syna i dziadka jak przedmioty, które można w każdej chwili przestawić w dowolne miejsce lub pozbyć się ich. Mała, zachłanna egoistka ("Mam wszystko") za nic nie pożyczy innym lalki, a koleżanki dzieli na te, które mają wiele pięknych rzeczy, i te, z którymi bawić się nie warto. Ale może ta schematyczność postaci jest celowa? Dziecku ułatwia ona porządkowanie skomplikowanego świata i uczuć według kategorii dobra i zła. Ci źli są po prostu bardzo niesympatyczni, łatwi do zidentyfikowania.

Poprzednia wersja opowiadania "Warkoczyk", znacznie krótsza, nagrodzona pod koniec lat 80., podobała mi się bardziej niż ta zamieszczona w antologii. To jedna z perełek naszej literatury dziecięcej: precyzyjna warsztatowo, mądra i ważna. Sprawa niemęskiego warkoczyka toczy się tam ostatecznie między ojcem i synem i jest powodem poważnej męskiej rozmowy. Żaden pies do tej sprawy między mężczyznami nie jest potrzebny. Niewykluczone, że mój sprzeciw wywołuje pewien uraz z dzieciństwa, kiedy to różne ludzkie ważne sprawy tłumaczono nam z obowiązkowym przywołaniem życia społecznego motylków.

Książka została wydana starannie, bez błędów (poza zmianą tytułu jednego z opowiadań w spisie treści). Pomysł wydrukowania jej różnokolorowymi czcionkami jest zabawnym urozmaiceniem lektury.

"Najwyższą górę świata" polecam szczególnie uwadze rodziców i osób pracujących z dziećmi. Te mądre teksty o dzieciństwie bliskie są filmom Nasfetera, książkom Lindgren i Lothamera. Czytać je można przedszkolakom, polecać - dzieciom starszym. Myślę, że poruszą emocje każdego czytelnika, zmuszą do pytań i myślenia. A to dzisiaj w kontakcie z książką literacką jest najważniejsze.

Guliwer, 5/96

 

---

książka >